چگونگی تقلب درصورتهای مالی بمنظور بالابردن سود
بیشتر تقلبهای مربوط به صورتهای مالی، یکسری ویژگیهای مشترک دارند و معمولا با یکی از روشهای زیر یا ترکیبی از آنها صورت میگیرند:
۱- تقلب از طریق شناسایی نادرست درآمدها
درآمدها و حسابهای دریافتنی از جمله حسابهایی هستند که آسانتر و بیشتر در تقلب مربوط به صورتهای مالی مورد دستکاری قرار میگیرند. تقلب از طریق درآمدها بسیار عادی است، چرا که:
🔹 در بسیاری از موارد، جایگزینها و گزینه های قابل قبولی برای شناسایی نادرست و جعلی درآمدها وجود دارد و به همین سبب، شرکتها علاقـه بیشتری به استفاده از این روش برای ارتکاب تقلب دارند، و
🔹 دستکاری سود خالص با استفاده از حساب درآمد و حسابهای دریافتنی بسیار آسان است. مثلاً شرکت میتواند از طریق ایجادحساب دریافتنی، درآمد نادرست و غیرواقعی شناسایی کند و از این طریق سبب افزایش سود خالص گردد.
۲- تقلب از طریق حساب موجودی کالا و بهای تمام شده کالای فروش رفته
این نوع تقلب یکی دیگر از موارد تقلب در صورتهای مالی است که با مدیریت بر روی موجودی کالا و بهای تمام شده کالای فروش رفته اتفاق می افتد. مثلاً هنگامی که شرکت موجودی کالای پایان دوره خود را بیش از واقع بیان میکند، بهای تمام شده کالای فروش رفته کمتر از واقع بیان میشود و این امر موجب افزایش سود ناخالص و خالص میگردد. از سوی دیگر، بهای تمام شده کالای فروش رفته ممکن است با کمتر از واقع بیان کردن خرید کالا و یا موجودی کالای اول دوره، کمتر از واقع بیان شود و سبب افزایش سود ناخالص و سود خالص گردد.
۳- تقلب از طریق بیان بیشتر از واقع داراییها
داراییها را میتوان از راههای مختلفی بیش از واقع بیان کرد که معمولترین این راهها عبارتند از:
🔹 حذف نکردن داراییهایی که ارزششان به علت آسیب دیدگی از بین رفته است،
🔹سرمایه ای محسوب کردن مخارجی که باید به حساب هزینه برده شوند، و
🔹مستهلک نکردن داراییهایی که سالها مورد استفاده قرار میگیرند
(شناسایی نکردن هزینه استهلاک در پایان سال).
زمانی که شرکتی داراییهای خود را بیش از واقع نشان میدهد، چون هزینه و زیان ناشی از آسیب دیدگی و یا استهلاک داراییها را در دفاتر شناسایی نمیکند، زمینه افزایش بیش از واقع سود خالص را فراهم می آورد.
۴- استفاده نادرست از اقلام خارج از ترازنامه
اقلام خارج از ترازنامه که اغلب برای مدیریت مواردی چون ریسک اعتباری، تامین مالی، بازار و نقدینگی و در قراردادهای اجاره و فعالیتهای تحقیق و توسعه مورد استفاده قرار میگیرند، ممکن است از طریق انتقال داراییها و بدهیهای پنهان در شرکتهای مختلف و در سالهای مختلف، موجب تقلب در صورتهای مالی شوند.
۵- تقلب از طریق افشای ناکافی
افشای ناکافی شامل افشای صورتهای مالی گمراه کننده و غیرشفاف وبدون افشا، آثار بااهمیت اقلام مندرج در صورتهای مالی است. به عبارت دیگر، مدیریت با حذف برخی از واقعیتهای بااهمیت در صورتهای مالی که درصورت افشا ممکن است تصمیم گیری استفاده کنندگان را تحت تاثیر قرار دهند، زمینه ارتکاب تقلب را فراهم میکند.
۶- تقلب از طریق دستکاری در بدهیها
یکی از راههای دستکاری بدهیها، تجدید ساختار نامناسب و استفاده از ابزار ذخیره گیری برای بدهیها است. ایجاد حساب ذخیره، خواه به منظور ادغام یا تجدید ساختار، دعاوی حقوقی و یا سایر عوامل، معمولا باعث ایجاد حساب هزینه، بدهی و یا دارایی کاهنده در دفاتر شرکت میشود. اگر چه ایجاد حساب ذخیره برای جلوگیری از انتقال نادرست هزینه ها در سالهای مختلف (رعایت اصل تطابق)، ابزاری مفید محسوب میشود؛ ولی متاسفانه شرکتها به طور نادرستی از این ابزار جهت مدیریت درامدهایشان استفاده میکنند؛ به این صورت که معمولا ذخیره های مازاد به عنوان هزینه غیرعملیاتی تلقی شده و در دوره های مالی بعدی از سود عملیاتی کسر میگردد. از سوی دیگر، معکوس کردن حساب ذخیره باعث ایجاد سود خالص میشود که برای جبران کسری درامدها مورد استفاده قرار میگیرد.